De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid ziet Artificiële Intelligentie (AI) als dé nieuwe systeemtechnologie: een technologie die de maatschappij wezenlijk verandert. Dit is helemaal in lijn met de visie en de doelstellingen van de Nederlandse AI Coalitie (NL AIC). Vanaf het begin is er aandacht geweest voor maatschappelijke impact van AI, specifiek binnen de bouwsteen Mensgerichte AI. In lijn met het ELSA concept zijn drie speerpunten vastgesteld: Ethical, Legal and Societal Aspects. In het eerder gepubliceerde manifest ‘Mensgerichte Artificiële Intelligentie: Een oproep voor zinvolle en verantwoorde toepassingen’ van Mensgerichte AI staat het volgende over ethiek:

‘Al te vaak wordt ethiek geassocieerd met een soort externe beoordeling, zoals een medisch-ethische toetsingscommissie beoordeelt of een bepaald onderzoek wel of niet uitgevoerd mag worden. Maar de ethiek van Artificiële Intelligentie moet zich juist met de techniek verbinden. Het gaat erom het samenspel tussen AI, data, mens en samenleving op een goede manier te begeleiden, en in een participatief proces te zoeken naar zinvolle en verantwoorde toepassingen. Door te identificeren welke impact concrete AI-systemen en de onderliggende data kunnen hebben op mens en maatschappij, te benoemen welke waarden daarbij in het geding zijn en die waarden sturend te laten zijn in het ontwerp van het algoritme, voor de maatschappelijk-organisationele inbedding en voor het gebruik van die systemen.

Op deze manier blijft het ontwikkelen van mensgerichte en maatschappelijk verantwoorde AI niet bij het formuleren van algemene principes, maar heeft ethiek haar startpunt in de concrete praktijk. Welke technologie wordt in welke omgeving gebruikt? Voor welke actoren is dat relevant? Wat zijn hun waarden? En hoe kom je tot een (meer) ethische inrichting van AI in onze maatschappij.

Het leidt tot een ethiek ‘van binnenuit’ en niet alleen ‘van buitenaf’. Bovendien krijgt ethiek hierdoor niet alleen een negatieve, maar ook een positieve rol: naast het formuleren van de grenzen van wat we niet willen, richt ze zich op het formuleren van de voorwaarden/handelingsopties om te bereiken wat we wel willen.’ Het is een ontwerpende ethiek.

Platform voor ethische ondersteuning

Vanuit bovenstaande gedachtenlijn is een platform rond ethiek en AI opgericht met als missie: ethisch verantwoorde vormgeving en gebruik van AI-toepassingen in de Nederlandse samenleving. Het platform verbindt veel verschillende partijen met elkaar, bedrijven, overheden, kennisinstituten en maatschappelijke organisaties. Van belang is om van elkaar te leren om zo de ontwikkeling van mensgerichte AI te versnellen. Het platform heet PACE: Participactive And Constructive Ethics.

Meer informatie

Spreekt het onderwerp u aan? Bezoek dan de pagina over het platform PACE of lees het position paper “Ethiek en AI in de praktijk, samenwerken en samen leren”. We nodigen u tevens uit het interview met Daniël Tijink en Sophie Kuijt te lezen over de start van het platform.