Het gebruik van AI roept veel vragen op. AI is een complexe systeemtechnologie die ook nog eens in staat is zich aan nieuwe situaties aan te passen. Hierdoor is het lang niet altijd te voorspellen wat de effecten zullen zijn van de inzet van een AI-systeem. Dat betekent dus dat veel vragen pas gaandeweg kunnen worden beantwoord.

Spanningsveld vereist zorgvuldige aanpak

Het is niet genoeg om alleen in de ontwikkelingsfase aandacht te besteden aan menselijke waarden en ethiek en vervolgens achteraf te toetsen of een systeem inderdaad heeft gedaan wat hij had moeten doen. Er moet een constante afstemming plaatsvinden tussen wat de mens wil en wat een AI-systeem doet en kan doen. Daar ligt een continue spanningsveld, waarbij een zorgvuldige aanpak vereist is om mensgerichte AI te ontwikkelen en in stand te houden.

Co-creatie op basis van het ELSA concept

De Nederlandse AI Coalitie (NL AIC) zoekt constant naar manieren om samen met alle betrokken partijen te leren en te ontdekken wat de beste en meest wenselijke AI-oplossingen zijn. Er zijn al de nodige samenwerkingsverbanden waar op dit vlak mooie dingen plaatsvinden. Zoals de huidige ontwikkeling van de ELSA Labs op basis van het ELSA concept, hiermee krijgt mensgerichte AI een extra impuls. ELSA staat voor Ethical, Legal and Societal Aspects. Geen nieuw concept, maar de specifieke aanpak die de NL AIC heeft bedacht, is dat wel. ELSA Labs kun je zien als maatschappelijke co-creatie-omgevingen waarin samen met burgers, bedrijven, kennisinstellingen en de overheid wordt onderzocht hoe AI bij kan dragen aan de vorming van onze samenleving.

Platformen voor ethische en juridische vraagstukken

De werkgroep Mensgerichte AI doet meer. Zo proberen we het AI-bewustzijn van Nederlanders te verhogen. We brengen nieuwe inzichten in kaart en proberen de juiste partijen met elkaar in contact te brengen. Van belang is om van elkaar te leren om zo de ontwikkeling van mensgerichte AI te versnellen. 

De Legal Parade is hiervan een voorbeeld Vanuit de werkgroep Mensgerichte AI wordt er samen met werkgroepen als Veiligheid, Vrede en Recht, Publieke Diensten en Internationaal naar manieren gezocht om in diverse sectoren te leren en ontdekken wat de beste en meest wenselijke AI-oplossingen zijn. Dit geldt ook voor de juridische aspecten die een rol spelen bij de ontwikkeling en toepassing van AI. Wilt u meer informatie of  zelf een bijdrage leveren? Bezoek dan de pagina van de Legal Parade.

Ethiek is verweven in elk aspect van de aanpak van deze werkgroep. Het team Ethiek richt zich op ten minste drie aspecten: de technische (hoe komen wij tot relevante en betrouwbare voorspellingen), de organisatorische (hoe kunnen we deze voorspellingen op de juiste manier beoordelen, evalueren en gebruiken), en ten derde de governance-vragen die betrekking hebben op de verdeling van verantwoordelijkheden en aansprakelijkheid voor het aanvaarden en handelen op basis van AI-uitkomsten. 

Actief betrekken inwoners van Nederland

Om in Nederland tot gewenste mensgerichte AI te komen, is het belangrijk dat ook inwoners hier invloed op hebben. Dat betekent dat zij over genoeg informatie moeten beschikken om de juiste keuzes te kunnen maken bij het gebruik van AI in hun dagelijks leven. Daarnaast moeten zij actief betrokken worden bij de ontwikkeling van nieuwe AI-diensten, zodat ze al in een vroeg stadium kunnen aangeven wat zij wel en wat zij juist niet wenselijk vinden. De NL AIC is met dit doel op een interactieve manier de dialoog aangegaan met  de ambitie 1 miljoen burgers via de AI-Parade te bereiken. Een aanpak via een co-creatie van de werkgroep Mensgerichte AI en de werkgroepen Publieke Diensten en  Cultuur en Media met als belangrijke partner de Koninklijke Bibliotheek. Zesendertig door Nederland verspreide bibliotheken doen hier inmiddels aan mee. 

Rol van de werkgroep

Als werkgroep Mensgerichte AI zijn we nauw bij de hierboven genoemde initiatieven betrokken. We halen inzichten op, onder andere in de diverse ELSA Labs, en bedenken en valideren mogelijke oplossingen. We formuleren breed gedragen normen over de ethische, juridische en sociale kant van AI-systemen en diensten. En die normen toetsen we vervolgens aan internationale AI-kaders, waarbij we ook al inspelen op de komst van Europese regelgeving op het vlak van AI. We juichen het toe dat deze regelgeving in ontwikkeling is en leveren op dat vlak ook feedback aan Brussel, maar we weten tegelijkertijd ook dat alleen regelgeving niet voldoende is om tot de gewenste mensgerichte AI-systemen en toepassingen te komen. Hier is een actieve en constante bijdrage van meerdere partijen voor nodig, en dan met name van opdrachtgevers, ontwikkelaars, AI-experts, overheden, organisaties en gebruikers. Niet alleen in Nederland, maar ook internationaal. Er wordt hiertoe nauw samengewerkt met alle andere werkgroepen van de NL AIC en ook vanuit het buitenland is er duidelijke interesse voor de manier waarop we in Nederland te werk gaan.

Meer informatie

Meer weten over het ELSA concept, de diverse ELSA Labs, de dialoog met burgers of de aanpak voor ethische en juridische vraagstukken van de werkgroep Mensgerichte AI? Neem dan contact op met Náhani Oosterwijk of één van de genoemde contactpersonen. U kunt uiteraard ook het position paper ‘ELSA Labs for Human Centric Innovation in AI’ of het Manifest Mensgerichte AI raadplegen.

Geïnteresseerd in dit thema en wilt u actief bijdragen? Word deelnemer van de NL AIC en profiteer van de kennis en het netwerk rondom Mensgerichte AI en andere relevante AI-thema’s.