Het gebruik van AI roept veel vragen op. AI is een complexe systeemtechnologie die ook nog eens in staat is zich aan nieuwe situaties aan te passen. Hierdoor is het lang niet altijd te voorspellen wat de effecten zullen zijn van de inzet van een AI-systeem. Dat betekent dus dat veel vragen pas gaandeweg kunnen worden beantwoord.

Spanningsveld vereist zorgvuldige aanpak

Het is niet genoeg om alleen in de ontwikkelingsfase aandacht te besteden aan menselijke waarden en ethiek en vervolgens achteraf te toetsen of een systeem inderdaad heeft gedaan wat hij had moeten doen. Er moet een constante afstemming plaatsvinden tussen wat de mens wil en wat een AI-systeem doet en kan doen. Daar ligt een continue spanningsveld, waarbij een zorgvuldige aanpak vereist is om mensgerichte AI te ontwikkelen en in stand te houden.

Co-creatie op basis van het ELSA concept

De Nederlandse AI Coalitie (NL AIC) zoekt constant naar manieren om samen met alle betrokken partijen te leren en te ontdekken wat de beste en meest wenselijke AI-oplossingen zijn. Er zijn al de nodige samenwerkingsverbanden waar op dit vlak mooie dingen plaatsvinden. Zoals de huidige ontwikkeling van de ELSA Labs op basis van het ELSA concept, hiermee krijgt mensgerichte AI een extra impuls. ELSA staat voor Ethical, Legal and Societal Aspects. Geen nieuw concept, maar de specifieke aanpak die de NL AIC heeft bedacht, is dat wel. ELSA Labs kun je zien als maatschappelijke co-creatie-omgevingen waarin samen met burgers, bedrijven, kennisinstellingen en de overheid wordt onderzocht hoe AI bij kan dragen aan de vorming van onze samenleving.

Platformen voor ethische en juridische vraagstukken

De werkgroep Mensgerichte AI doet meer. Zo proberen we het AI-bewustzijn van Nederlanders te verhogen. We brengen nieuwe inzichten in kaart en proberen de juiste partijen met elkaar in contact te brengen. Van belang is om van elkaar te leren om zo de ontwikkeling van mensgerichte AI te versnellen. Met dit doel hebben we ook een platform rond ethiek opgericht waar partijen kunnen aankloppen die een nieuwe AI-oplossing gaan ontwikkelen en ervoor willen zorgen dat zo’n systeem of toepassing de gewenste dingen doet en blijft doen.
Daarnaast draagt de werkgroep actief bij aan een ander platform, het initiatief LegalAir. Op dit platform kan men specifieke informatie vinden, modeldocumenten downloaden en specifieke vragen stellen aan experts op het gebied van juridische vraagstukken.

Actief betrekken inwoners van Nederland

Om in Nederland tot gewenste mensgerichte AI te komen, is het belangrijk dat ook inwoners hier invloed op hebben. Dat betekent dat zij over genoeg informatie moeten beschikken om de juiste keuzes te kunnen maken bij het gebruik van AI in hun dagelijks leven. Daarnaast moeten zij actief betrokken worden bij de ontwikkeling van nieuwe AI-diensten, zodat ze al in een vroeg stadium kunnen aangeven wat zij wel en wat zij juist niet wenselijk vinden. De NL AIC gaat met dit doel op een interactieve manier de dialoog aan met 1 miljoen burgers via de AI-Parade. Een aanpak via een co-creatie van de werkgroep Mensgerichte AI en de werkgroepen Publieke Diensten en  Cultuur en Media met als belangrijke partner de Koninklijke Bibliotheek. Twaalf door Nederland verspreide bibliotheken doen hieraan mee. 

Rol van de werkgroep

Als werkgroep Mensgerichte AI zijn we nauw bij de hierboven genoemde initiatieven betrokken. We halen inzichten op, onder andere in de diverse ELSA Labs, en bedenken en valideren mogelijke oplossingen. We formuleren breed gedragen normen over de ethische, juridische en sociale kant van AI-systemen en diensten. En die normen toetsen we vervolgens aan internationale AI-kaders, waarbij we ook al inspelen op de komst van Europese regelgeving op het vlak van AI. We juichen het toe dat deze regelgeving in de maak is en leveren op dat vlak ook feedback aan Brussel, maar we weten tegelijkertijd ook dat alleen regelgeving niet voldoende is om tot de gewenste mensgerichte AI-systemen en toepassingen te komen. Hier is een actieve en constante bijdrage van meerdere partijen voor nodig, en dan met name van opdrachtgevers, ontwikkelaars, AI-experts en gebruikers. Niet alleen in Nederland, maar ook internationaal. Er wordt hiertoe nauw samengewerkt met alle andere werkgroepen van de NL AIC en ook vanuit het buitenland is er duidelijke interesse voor de manier waarop we in Nederland te werk gaan.

Meer informatie

Meer weten over het ELSA concept, de diverse ELSA Labs, de dialoog met burgers of de aanpak voor ethische en juridische vraagstukken van de werkgroep Mensgerichte AI? Neem dan contact op met Náhani Oosterwijk of één van de genoemde contactpersonen. U kunt uiteraard ook het position paper ‘ELSA Labs for Human Centric Innovation in AI’ of het Manifest Mensgerichte AI raadplegen.

Geïnteresseerd in dit thema en wilt u actief bijdragen? Word deelnemer van de NL AIC en profiteer van de kennis en het netwerk rondom Mensgerichte AI en andere relevante AI-thema’s.