Artificiële Intelligentie (AI) is zonder enige twijfel de meest invloedrijke systeemtechnologie van dit moment. AI heeft grote invloed op de manier waarop mensen met digitale systemen en diensten omgaan. Hoe moet onze samenleving zich verhouden tot deze digitale transformatie? Hoe vinden we een balans tussen vrijheid van handelen en de functionele meerwaarde van AI? Hoe borgen we publieke waarden, onze grondrechten en democratische vrijheden? En hoe zorgen we ervoor dat iedereen van de positieve effecten van AI kan profiteren en geen negatieve effecten ervaren?
Impact van AI op mens en maatschappij
AI biedt veel kansen en kan een positieve bijdrage leveren aan maatschappij en economie. Denk bijvoorbeeld aan het versneld ontwikkelen van medicijnen voor zeldzame ziekten, het faciliteren van verduurzaming en het ondersteunen van professionals, zodat er meer tijd vrijkomt voor handen aan het bed en in het klaslokaal. AI heeft echter ook een keerzijde.
Het is uitermate belangrijk dat de AI-toepassing zonder vooroordelen wordt ontwikkeld om te voorkomen dat op grote schaal mensen worden buitengesloten of negatief worden beoordeeld. Kunnen daarnaast mensen nog wel overzien hoe AI-systemen werken, en verantwoordelijkheid nemen voor beslissingen en acties die ze nemen op basis van AI? De mate van betrokkenheid van de burger bij de implementatie van AI binnen onze samenleving bepaalt hoe succesvol we met deze technologie kunnen samenleven.
Verantwoorde inzet van AI
In het manifest Mensgerichte AI, een hernieuwde oproep voor zinvolle en verantwoorde toepassingen, pleit de Nederlandse AI Coalitie voor het vol inzetten op de ontwikkeling van mensgerichte AI met een lerende aanpak.
“Het is belangrijk ervoor te zorgen dat mensen die met AI-technologie werken goed weten wat de aandachtspunten en beperkingen zijn. Dat betekent niet alleen dat er goede ethische en juridische kaders moeten komen, maar ook dat die ondersteund moeten worden met instructies, cursussen en opleidingen”, aldus Irvette Tempelman, voorzitter werkgroep Mensgerichte AI. “Als Europa lopen we qua AI-ontwikkeling achter op de VS en China. Daarom is het ook zo belangrijk te beseffen dat wij maar een beperkte mogelijkheid hebben om vol op de rem te gaan trappen zoals soms wordt gesuggereerd. We kunnen echter wel vol inzetten op verantwoorde, mensgerichte AI”.
Ontwikkeling en toepassing van AI
Hoe kunnen we AI-systemen ontwerpen en gebruiken om de vruchten ervan verantwoord te kunnen plukken? Hoe kunnen we bepalen of deze systemen verantwoord data gebruiken? En hoe kunnen we ze op een goede manier maatschappelijk inbedden en gebruiken? Het belang van deze vragen wordt breed herkend. De grote positieve en negatieve impact van AI op mens en maatschappij brengt een bijzondere verantwoordelijkheid met zich mee. Zowel voor de ontwerpers en ontwikkelaars van AI-systemen als voor de toepassers en gebruikers ervan.
ELSA concept
Het ELSA concept vormt een goede basis voor de ontwikkeling en toepassing van mensgerichte AI-oplossingen. ELSA staat voor Ethical, Legal and Societal Aspects. Door met heldere ethische en juridische kaders en behulpzame regelgeving in Europese context mensgerichte AI te ontwikkelen en daarbij belanghebbenden actief te betrekken. Met als resultaat beheersbare sociaaleconomische effecten van AI en vertrouwen in de werking van AI.
Deze pragmatische aanpak biedt een solide basis om niet alleen ethisch te praten over AI, maar ook om AI ethisch vorm te geven. Het gaat hierbij niet alleen om de algoritmen, maar ook om de vraag hoe, waar en door wie ze worden toegepast.
Interesse?
De Nederlandse AI Coalitie ontplooit diverse initiatieven voor de verantwoorde en zinvolle ontwikkeling van mensgerichte AI. Interesse in meer informatie over de visie van de coalitie of het ELSA concept? Bezoek dan de pagina van de werkgroep Mensgerichte AI of neem contact op met Náhani Oosterwijk voor meer informatie.
