Zijn inwoners van Nederland op de hoogte van AI-ontwikkelingen en welke onderwerpen vinden zij belangrijk op het gebied van AI? Waag Futurelab onderzocht dit samen met Ipsos I&O in opdracht van de Nederlandse AI Coalitie (NL AIC). Het onderzoek werd uitgevoerd in het onderzoekspanel van Ipsos I&O en is representatief voor de Nederlandse bevolking.
Samenleving geeft richting aan AI-onderzoeksagenda voor Nederland
Het onderzoek laat zien welke thema’s de samenleving bovenaan de AI-onderzoeksagenda plaatst voor Nederland. Ook geeft het inzicht in de bekendheid van artificiële intelligentie (AI) onder de Nederlandse bevolking. De belangrijkste resultaten zijn:
- Anders dan eerder onderzoek liet zien, heeft het overgrote deel van de Nederlandse bevolking een goed tot redelijk beeld bij AI en verbindt er een betekenisvolle associatie aan. Slechts een kleine groep geeft aan geen enkel idee te hebben wat AI is.
- Op basis van hun beeld bij AI, maakten respondenten een keuze voor drie belangrijke thema’s die zij op de onderzoeksagenda willen zetten:
- Nepnieuws en polarisatie worden het vaakst gekozen uit een lijst met thema’s waar wetenschappers in de toekomst rekening mee zouden moeten houden als ze onderzoek doen naar AI, met zorgen over verspreiding van valse informatie en deepfake-technologie. Zes op de tien (58%) van de respondenten ziet dit als een cruciaal thema binnen AI.
- Ook maken Nederlanders zich druk over machtsverhoudingen en de controle die AI-experts, wetenschappers, grote en kleine tech-bedrijven en overheden kunnen krijgen. Ruim een derde (37%) acht dit als een belangrijk thema voor verder onderzoek.
- Technologie die toezicht houdt op mensen en de vragen rond vrijheid, verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid worden eveneens als cruciaal gezien. Eén op drie (33%) ziet dit als een belangrijk thema.
“Experts bepalen momenteel wat er op het gebied van AI wordt ontwikkeld. Het wordt tijd dat de samenleving opdrachtgever wordt: AI zou de doelen van de samenleving moeten dienen”, aldus Simone van der Burg, hoofd onderzoeksgroep Code Waag Futurelab.
Onderzoeksresultaten scherpen inhoudelijke koers NL AIC aan
De conclusies en aanbevelingen die voortkomen uit de onderzoeksresultaten scherpen de inhoudelijke koers aan van het programma Societal van de NL AIC. “Dit is belangrijke input voor verantwoord en gefundeerd beleid binnen organisaties en bedrijven. En uiteindelijk een basis voor een mensgerichte digitale democratie” zegt Náhani Oosterwijk-Borking, co-lead van het programma Societal. “We zien ernaar uit om dit vraagstuk vanuit de werkgroepen Publieke Diensten en Mensgerichte AI op te pakken. In nauwe samenwerking met de werkgroep Cultuur en Media aangezien het thema nepnieuws als meest belangrijk werd bevonden”. Eppo van Nispen tot Sevenaer, voorzitter van de werkgroep Cultuur en Media, vult aan: “Het is een publiek signaal dat wij hier met zijn allen echt iets mee moeten doen, het gaat om onze democratische waarde waarin een betrouwbare nieuwsvoorziening essentieel is”.
Opzet onderzoeksproject
In samenwerking met Ipsos I&O zette Waag Futurelab in maart 2024 een vragenlijst uit in het I&O Research Panel. De netto steekproef is door middel van weging representatief voor de Nederlandse bevolking op het gebied van leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, migratieachtergrond en stemgedrag. In totaal 1.327 personen hebben de vragenlijst ingevuld. De vragenlijst bestond uit drie open vragen waarin respondenten gevraagd werd naar hun associaties met AI, hun interesses in AI en naar hun zorgen omtrent AI. Daarna volgden gesloten vragen over waar zij hun kennis rondom AI vandaan halen, welke voorbeelden van AI zij belangrijk vinden en welke drie thema’s van belang zijn uit een lijst van twaalf thema’s. Kijk voor meer informatie over de opbouw van het onderzoek in het eindrapport.
Meer informatie
Dit onderzoeksproject werd mede vormgegeven en ondersteund vanuit de NL AIC werkgroepen Mensgerichte AI en Publieke Diensten. Interesse in meer informatie over de aanpak van de NL AIC? Neem dan contact op met Náhani Oosterwijk of Martijn Bekking.
