Aan welke maatschappelijke uitdaging op het gebied van AI wordt gewerkt?
Het ELSA Lab Smart and Responsible Mobility draagt bij aan een verantwoord toekomstbestending mobiliteitssysteem, waarin mensen veilig zijn en zich ook veilig voelen, waarin voertuigen zich verantwoordelijk gedragen, mobiliteit beschikbaar is voor iedereen, en waarin zowel fundamentele rechten zoals privacy, persoonlijke autonomie, en non-discriminatie, als ook waarden zoals rechtvaardigheid, solidariteit en transparantie zijn geborgd. Burgers zijn goed geïnformeerd over nieuwe technologie, betrokken bij ontwerp en implementatie, en het mobiliteitssysteem sluit aan op individuele en maatschappelijke behoeftes, waardoor vertrouwen in smart mobility is gerechtvaardigd.
Wat voor type oplossing wordt de uiteindelijke gebruiker geboden?
Het belangrijkste doel van het ELSA Lab is niet zozeer nieuwe AI-technologie te ontwikkelen, als wel de kennis van AI en AI-onderzoekers bij het onderzoek te betrekken, zodat het ELSA Lab met name de ethische, juridische en maatschappelijke aspecten kan adresseren met ontwikkelaars en AI-onderzoekers, overheden, industrie (die met deze ontwikkelingen aan de gang moet) én de burger.
Zo komt men met de opkomst van innovatieve vormen van mobiliteit bijvoorbeeld steeds meer tot het inzicht dat huidige wetgeving die gericht is op mensen niet altijd opgaat voor slimme voertuigen. Dit wordt zichtbaar daar waar de wet spreekt over menselijke termen als ‘schuld’, ‘criminele intentie’ etc. Deze zaken zijn niet van toepassing op AI-systemen of autonome voertuigen die geen eigen bewustzijn, wensen of intenties hebben en geen begrip hebben van ethiek of goed of fout handelen.
Welke AI-methoden of technologieën worden er tijdens het onderzoek gebruikt?
Voor het optimaliseren van de positieve en ethisch verantwoorde oplossingen binnen mobiliteit, vormgegeven door AI, is het van belang om de discussie te voeren over de bijdrage van verschillende AI methoden op de uitkomsten. Machine learning, supervised learning, unsupervised learning, reinforcement learning zijn meer algemene termen die helpen om AI te laten optimaliseren op een specifiek leerproces. Uiteindelijk is het doel van het ELSA Lab Smart & Responsible Mobility om de discussie te voeren rondom verantwoorde invoering van AI en het bijdragen aan maatschappelijke waarden en een mensgericht karakter, en stappen te zetten hoe we met AI een mobiliteitssysteem kunnen creëren dat voldoet aan de wensen van de maatschappij.
Dit ELSA Lab volgt dan ook de basisregel: ‘technology follows society’. AI is geen doel op zich. AI-methoden en technieken moeten te allen tijde in dienst staan van de maatschappelijke vraag en voldoen aan de relevante ethische en juridische normen. Het ELSA Lab moet de aanzet geven voor het toewerken naar verschillende AI utility functions en ethische doelfuncties (moral programming) zodat helder is welke stappen er door overheden gezet moeten worden, welke regels en wettelijke kaders we vast moeten leggen, welke gewichten of ‘values’ er gedefinieerd moeten worden en door wie, hoe dit wordt uitgewerkt door programmeurs die optimaliseren op deze utilities en of dit dan weer de gewenste maatschappelijke effecten heeft. Dit zal een hybride aanpak worden (Hybrid AI) met – afhankelijk van de specifieke toepassing binnen mobiliteit – heuristieken, TSP, classificatie (Support Vector Machines), ANN (Artificial Neural Networks), MDP (Markov Decision Process), self-explaining NN.
Wordt er samengewerkt met andere sectoren?
Mobiliteit is in brede zin een buitengewoon complex probleem waar veel ethisch of moreel relevante keuzes moeten worden gemaakt – keuzes die vragen om een balans of afweging tussen verschillende, soms strijdige, belangen, bijvoorbeeld individuele vrijheid versus collectieve verantwoordelijkheid; economie versus ecologie; betaalbaarheid van services versus data-privacy.
Deze vraagstukken kunnen niet door een eenvoudige optimalisatie van een singuliere doelfunctie worden opgelost, maar vereisen een breed maatschappelijk debat, wetenschappelijk verantwoorde informatiegaring en verstrekking, en het zichtbaar en invoelbaar maken van de consequenties van keuzes of compromissen. Door het ELSA Lab Smart & Responsible Mobility neer te zetten vanuit de AI-hub Brainport kunnen partijen uit de traditionele triple helix: kennisinstellingen, bedrijfsleven en overheid, elkaar makkelijk vinden. Aangevuld met de vierde helix: inwoners.
Wat is het ultieme succes dat dit ELSA Lab kan bereiken?
Het opzetten van een ecosysteem rondom de ethische, juridische en maatschappelijke aspecten van personenmobiliteit. Belangrijk onderdeel hierin is het Ethics Experience Centre, waarin we diverse groepen ‘mobilisten’ kennis laten nemen van nieuwe technologie, in alledaagse situaties, en waarin zij actief worden betrokken in de dialoog rondom de dilemma’s van nieuwe mobiliteitstechnologie.
Uitgangspunt is dat technologie en samenleving met elkaar verweven zijn en dat dus juridische, ethische en maatschappelijke vragen tot de kern van elk technologisch innovatieproces behoren. Het is van cruciaal belang dat we nu als maatschappij bepalen wat de juridische en ethische kaders zijn waarbinnen deze systemen kunnen opereren, hoe deze kaders zich tot elkaar verhouden, en met welke aanpak ervoor kan worden gezorgd dat deze kaders effectief de technologische innovatie mee vormgeven. Daar wordt vanuit het ELSA Lab Smart & Responsible Mobility aan gewerkt.
Gehonoreerd met het NL AIC Label
De NL AIC heeft het NL AIC Label ontwikkeld om haar visie op de ontwikkeling en toepassing van AI in Nederland kracht bij te zetten. Een NL AIC Label is een formele erkenning van (de kwaliteit van) een activiteit in lijn met de ambities en strategische doelen van de NL AIC. De NL AIC feliciteert het ELSA Lab Smart and Responsible Mobility van harte!
Meer informatie?
Geïnteresseerd in de ontwikkelingen van dit ELSA Lab? Onderstaande personen kunt u benaderen bij vragen:
• Marieke Martens
• Ana Alanis
Wilt u meer informatie over Mensgerichte AI en het ELSA concept, dan nodigen we u graag uit deze pagina te bezoeken.
