Aan welke maatschappelijke uitdaging op het gebied van AI wordt gewerkt?
Gepersonaliseerde aanbevelingssystemen voor bijvoorbeeld nieuws en muziek. AI-toepassingen die zelf kunst maken. Geautomatiseerde content-creatie voor het schrijven van teksten. Dat alles gebeurt momenteel al. En die inzet van AI biedt zo een steeds grotere bijdrage aan onze cultuur. Dat zorgt aan de ene kant voor meer gemak en voor de mogelijkheid om nieuws en cultuuruitingen gerichter onder de aandacht van een geïnteresseerd publiek te brengen.
Aan de andere kant brengt de inzet van die nieuwe technologie ook ethische verantwoordelijkheden met zich mee. Want nu AI steeds meer invloed krijgt op wat er op welke manier wordt aangeboden, kan dat in bepaalde gevallen wringen of zelfs ingaan tegen het recht op privacy en publieke waarden die gaan over toegang/inclusie en diversiteit. Een bedrijf dat bijvoorbeeld voor klanten een gepersonaliseerd aanbevelingssystemen inzet, moet in dat geval wel zorgvuldig omgaan met de data en wensen van de gebruikers. Daarbij zou zo’n aanbevelingssysteem niet tot ‘filter bubbels’ en mogelijke polarisatie moeten leiden, maar die ongewenste effecten juist tegen moeten gaan. En zo zijn er nog veel meer voorbeelden te noemen van hoe de inzet van AI zowel een positieve als negatieve impact kan hebben. Het ELSA Lab AI, Digital Culture & Media bekijkt de ontwikkelingen op dit vlak dus kritisch en denkt na over oplossingen voor dit soort uitdagingen.
Wat voor type oplossing wordt de uiteindelijke gebruiker geboden?
Dit lab richt zich vooral op hoe AI de digitale cultuur en media verandert en gaat daarbij op zoek naar zaken die een positieve impact op dat proces hebben. Zo verkent het lab welke praktische oplossingen er mogelijk zijn om binnen de digitale cultuur en media tot een mensgerichte en ethische toepassing van AI te komen. Bij voorkeur binnen de context van een praktijkcase, want aangezien het om een complex en vaak ook filosofisch getinte uitdaging gaat, is het belangrijk om het in eerste instantie klein en zo concreet mogelijk te houden. Op basis van de tijdens praktijkcases opgedane kennis en ervaring werkt het lab tegelijkertijd aan overkoepelende oplossingen die bijdragen aan een gezonde digitale cultuur met universele toegang, sociale betrokkenheid en identiteits- en gemeenschapsvorming.
Welke AI-methoden of technologieën worden er tijdens het onderzoek gebruikt?
Binnen de mediasector, culturele instellingen en creatieve industrieën worden er al veel verschillende soorten AI-technologie ingezet. Denk bijvoorbeeld aan taaltechnologie, aanbevelingssystemen, bots, gametechnologie, mixed reality, multimodale zoekmachines, tracking en geautomatiseerde content-generatie. Het lab doet dan ook onderzoek naar de werking van die technologieën en mogelijke manieren om ze goed aan te laten sluiten bij de eisen die er op het ethische vlak gelden. Daarnaast genereert en verspreidt het lab kennis over AI en rust het professionals toe met op AI gebaseerde oplossingen. Bijvoorbeeld binnen media productionele processen, tools voor journalisten, mens-AI interactie, spraak-interactie, en multimodale toegang tot collecties. Aangezien samenwerking essentieel is, bouwt het lab aan een kennisecosysteem dat zich richt op het gebruik van AI in de digitale cultuur en media. Het gaat daarbij om een ecosysteem dat interdisciplinaire samenwerking stimuleert.
Wordt er samengewerkt met andere sectoren?
Absoluut! Veel van de kennis en ervaring die het lab opdoet, zijn ook zeer relevant voor andere sectoren. Dat komt voor een groot deel omdat het lab niet alleen bijdraagt aan een ‘AI voor cultuur’, maar ook aan een ‘cultuur voor AI’. Tevens lenen media en cultuuruitingen zich goed om mensen bewust te maken van de mogelijkheden van AI en het belang van een ethische, mensgerichte aanpak voor die technologie. Op die manier helpt dit specifieke lab dus om belangrijke, overkoepelende principes van de ELSA Labs breed uit te dragen. Dat verklaart meteen ook de nauwe samenwerking met mediapartners Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid, Public Spaces en Media Perspectives.
Wat is het ultieme succes dat dit ELSA Lab kan bereiken?
Het belangrijkste doel is om actieve en interdisciplinaire learning communities te realiseren, waarbij die samenwerkingen echt tot nieuwe inzichten leiden op het vlak van de toepassing van AI binnen de digitale cultuur en media. De beoogde strategie daarbij is om de learning communities onderzoeksresultaten in het veld te laten toepassen en testen, zodat ze vervolgens waardevolle feedback kunnen geven over diverse benaderingen. De verwachting is dat daardoor steeds duidelijker wordt welke praktische methodes daadwerkelijk tot de gewenste resultaten leiden. Daarbij gaat het niet alleen over hoe onderzoekers, opdrachtgevers en specialisten AI-oplossingen naar een hoger niveau kunnen tillen, maar ook over wat er nodig is om gebruikers op een ethische manier de gewenste ervaring te bieden.
Gehonoreerd met het NL AIC Label
De Nederlandse AI Coalitie heeft het NL AIC Label ontwikkeld om haar visie op de ontwikkeling en toepassing van AI in Nederland kracht bij te zetten. Een NL AIC Label is een formele erkenning van (de kwaliteit van) een activiteit in lijn met de ambities en strategische doelen van de NL AIC. De NL AIC feliciteert het ELSA Lab AI, Digital Culture & Media van harte!
Partners
Het AI, Digital Culture & Media lab is een samenwerkingsverband tussen de onderzoeksteams vanuit het Departement Informatica, Departement Media en cultuurstudies, Utrecht Data School, Governing the Digital Society van de UU, de lectoraten Artificial Intelligence, Communicatie in Digitale Transitie, Human Experience & Media Design, Kwaliteitsjournalistiek in Digitale Transitie en Marketing & Customer Experience uit het kenniscentrum Digital Business & Media van de HU, en de mediapartners Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid, Public Spaces en Media Perspectives.
Meer informatie?
Geïnteresseerd in de ontwikkelingen van dit ELSA Lab? Bezoek de website of neem bij vragen contact op met onderstaande personen:
- Dr. Remco Veltkamp, Universiteit Utrecht
- Dr. Gerrita van der Veen, Hogeschool Utrecht
Wilt u meer informatie over Mensgerichte AI en het ELSA concept, dan nodigen we u graag uit deze pagina te bezoeken.
