Aan welke maatschappelijke uitdaging op het gebied van AI wordt gewerkt?
Bij het analyseren van culturele uitingen zijn AI-systemen op dit moment nog niet in staat om mogelijk aanstootgevende termen te detecteren. Dat komt omdat de menselijke cultuur zeer divers en subjectief is, waarbij ook de context een groot verschil kan maken en er bovendien door de tijd heen nieuwe waardesystemen ontstaan. Zo maakt het nogal uit of erfgoedinstellingen het over de Zeventiende Eeuw hebben of over de Gouden Eeuw. Het is dus handig als AI-technologie in staat is om culturele contexten en mogelijk gevoelige termen of uitingen te herkennen.
Wat voor type oplossing wordt de uiteindelijke gebruiker geboden?
Het gezamenlijke doel is om tot AI-tools te komen die mogelijke gevoeligheden kunnen detecteren en die culturele instellingen kunnen inzetten om de databases van hun collecties door te laten spitten. Gezien de enorme hoeveelheid informatie is het namelijk niet mogelijk om dat allemaal handmatig te doen. Ondertussen is het voor erfgoedinstellingen wel belangrijk om informatie op een manier te brengen die past bij deze tijd, waarbij er aandacht is voor diversiteit en inclusie, en waarbij niemand zich buitengesloten voelt. AI-tools zouden hier op verschillende manieren een rol bij kunnen spelen. Zo zou AI ervoor kunnen zorgen dat er bij mogelijk controversiële bijschriften van kunstwerken automatisch een waarschuwing of toelichting kan worden geplaatst.
Welke AI-methoden of technologieën worden er tijdens het onderzoek gebruikt?
Vooralsnog worden er geen nieuwe AI-systemen ontwikkeld, maar de huidige algoritmen moeten wel flink worden aangepast. Met het simpel labelen van mogelijk gevoelige termen ben je er namelijk nog niet. Dat is te zwart-wit, waarbij nog steeds niet duidelijk is in hoeverre er in een bepaalde context sprake is van een mogelijke gevoeligheid. Mens en machine zullen op dit vlak dan ook nauw moeten gaan samenwerken. En aan de menselijke kant van die samenwerking gaat het dan niet alleen om dataspecialisten, maar ook om experts die veel erfgoedkennis hebben. Cultural AI vereist een geavanceerdere vorm van Machine Learning. Een evolutie van het systeem, dat ook andere toepassingen mogelijk maakt, voor onderwerpen waarvoor het ook belangrijk is om begrippen in de juiste context te plaatsen en nuances te kunnen onderscheiden.
Wordt er samengewerkt met andere sectoren?
Daar staat dit ELSA Lab absoluut voor open. Daarbij is het goed om te weten dat de betrokken partijen al in 2021 uit eigen initiatief van start zijn gegaan, dus nog voor ze een ELSA Lab waren. Dat geeft wel aan dat het hier om een onderwerp gaat dat relevant is voor de samenleving. Het gaat om een gezamenlijk initiatief van Centrum Wiskunde & Informatie, het KNAW Humanities Cluster, KB, nationale bibliotheek, het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, het Nationaal Museum van Wereldculturen, de Universiteit van Amsterdam, de Vrije Universiteit Amsterdam en het Rijksmuseum. Ook wordt er regelmatig kennis uitgewisseld met andere ELSA Labs, en dan met name met het ELSA Lab AI, Media & Democracy.
Wat is het ultieme succes dat dit ELSA Lab kan bereiken?
Als er straks AI-oplossingen zijn die erfgoedinstellingen helpen om hun collectie met het grote publiek te delen, met waarschuwingen en toelichtingen die ervoor zorgen dat mensen niet onnodig gekwetst worden en niet het onbehaaglijke gevoel krijgen dat zij buitengesloten worden. Bij kleinschalige projecten is dat nu met behulp van menselijke curatoren al wel mogelijk, maar bij het ontsluiten van grote databases is dat zeer tijdsintensief. Hulp van een speciaal getrainde AI is daarbij dus zeer welkom.
Gehonoreerd met het NL AIC Label
De Nederlandse AI Coalitie heeft het NL AIC Label ontwikkeld om haar visie op de ontwikkeling en toepassing van AI in Nederland kracht bij te zetten. Een NL AIC Label is een formele erkenning van (de kwaliteit van) een activiteit in lijn met de ambities en strategische doelen van de NL AIC. De NL AIC feliciteert het ELSA Lab Cultural AI van harte!
Meer informatie?
Geïnteresseerd in dit ELSA Lab? Kijk hier voor meer informatie of neem contact op met Marieke van Erp van het KNAW. Wilt u meer informatie over Mensgerichte AI en het ELSA concept, dan nodigen we u graag uit deze pagina te bezoeken.
