AI binnen de overheid? Werk samen en start kleinschalig met toepassingen die echt werken.

Gepubliceerd op: 12 juli 2021

“Wij moedigen onze deelnemers binnen de NL AIC aan contact met elkaar te zoeken en ervaringen te delen over de bouw en implementatie van AI-toepassingen. AI is namelijk regelmatig geen kant-en-klare oplossing. Om een goede AI-oplossing te kunnen bouwen, moet een systeem worden gevoed met relevante kennis en data. En er moet rekening worden gehouden met publieke waarden en mensenrechten. Het is geen sinecure om dat voor elkaar te krijgen. Kleinschalig starten kan hiervoor een oplossing zijn.” Ook stimuleren we via Small Business Innovation Research (SBIR), een getrapte innovatiecompetitie, het innovatieve MKB en overheden om AI- oplossingen te (laten) ontwikkelen en toe te passen

AI wordt al toegepast en heeft potentie

AI wordt in uiteenlopende gebieden van de overheid toegepast: om dienstverlening te verbeteren en persoonlijk te maken, onderhoud in de openbare ruimte te verbeteren, toezicht en handhaving te optimaliseren en openbare documenten te ontsluiten. Alle overheidsorganisaties passen AI toe. De lagere overheden (gemeenten, provincies) lopen daarin voorop. Vergeleken met enkele jaren geleden zijn er meer projecten die het experimentele stadium ontstijgen en complexere vormen van AI inzetten.

Laagdrempelig praten met een chatbot 

Zo nemen in Rotterdam Stichting MAIT, IBM en de gemeente een proef op de som. Schaamte weerhoudt mensen er vaak van om over financiële problemen te praten. Maar je hart luchten bij een chatbot? Dat kan weleens laagdrempeliger zijn.. Een goed voorbeeld van hoe je AI in eerste instantie op een kleinschalige manier kunt inzetten om een groot probleem aan te pakken. 

“We willen als Rotterdam niet meer op de eerste plek staan als ‘armste stad van Nederland’. Dus we hoefden niet lang na te denken toen we in 2019 de kans kregen om samen met de gemeente Rotterdam en Centrum Jeugd en Gezin mee te doen aan een socialchallenge van IBM. Met elkaar hebben we het idee ontwikkeld voor een chatbot die mensen met financiële zorgen laagdrempelig in contact brengt met de juiste hulp”, aldus Marjorie Malbons, directeur van Stichting MAIT (Mijn Administratie Is Top). 

“Doordat wij zo indringend over de schuldenproblematiek van onze stad hadden verteld, stelde IBM voor om samen met onze stichting te kijken of we op een andere manier zouden kunnen samenwerken”, vervolgt ze. “Inmiddels zijn we twee jaar verder en staan we aan de vooravond van de introductie van een chatbot die mensen met schulden naar de juiste hulpinstanties doorverwijst. Komend najaar kunnen bewoners van de Rotterdamse wijk IJsselmonde als eersten gebruikmaken van onze chatbot.” 

De juiste taal spreken 

“Onze grootste uitdaging? De chatbot de taal te laten spreken van mensen die financiële problemen hebben. Het moet een laagdrempelig hulpmiddel worden, dus is het belangrijk dat we ons als makers van de chatbot goed in die doelgroep verplaatsen. Ook moesten we duidelijke afspraken maken met de partijen waar de chatbot naar doorverwijst. Want als die er geen goede opvolging aan geven, is alle moeite voor niets.” 

Hooggespannen verwachtingen 

“Dit de eerste keer dat we ons bezighouden met AI”, benadrukt Malbons. “Dus dan komt er best veel op je af. Er zijn dan ook al aardig wat weekend- en avonduren in gaan zitten. Maar we verwachten dat de chatbot een mooie bijdrage gaat leveren in het terugdringen van de schuldenlast van veel Rotterdammers. Dus daar willen we best wat harder voor lopen.” 

Mooie samenwerking 

De bijdrage van IBM heeft tot dusver bestaan uit het ter beschikking stellen van de technologie en de uren die het bedrijf in de ontwikkeling van de chatbot steekt. Het Sint Laurensfonds heeft een mooie financiële bijdrage geleverd. 

Na het project een tijdje vanaf de zijlijn te hebben gevolgd, is inmiddels is ook de gemeente weer volop van de partij. Daarbij speelt vooral Ronald Kool een belangrijke rol. Als projectmanager bij de gemeente Rotterdam richt hij zich op het sociaal domein en is hij op dit moment actief in het programma Rotterdamse Schuldenaanpak, waarbij ook het onderwerp ‘innovatie’ in zijn portefeuille zit.  

Samen met partners het bereik vergroten 

“Maar liefst 18 procent van de Rotterdamse huishoudens loopt het risico om in zware financiële problemen te komen”, weet Kool. “Als gemeente willen we daar graag verandering in brengen. Ondertussen leven we wel in een tijd waarin er veel wantrouwen tegen de overheid is. Daarbij gaat het in het geval van de eigen financiële situatie altijd om een gevoelig onderwerp. Samen met onze partners in de stad kijken we daarom hoe we ons bereik kunnen vergroten. Daarbij werken we nu dus ook nauw samen met Stichting MAIT, IBM én met de chatbot die zij samen hebben ontwikkeld.” 

Kwestie van doen  

“Het  voorbeeld van de chatbot in Rotterdam laat goed zien dat een belangrijke taak van de werkgroep het aansporen van partijen is om klein te starten en daarbij verbinding met anderen te zoeken, ook om van elkaar te leren”, zegt Martijn. “De focus moet daarbij liggen op mensgerichte AI-toepassingen die burgers helpen en vertrouwen geven. Daarbij adviseren we om klein te beginnen en het stap voor stap verder uit te breiden.     

Dit is een artikel uit een serie artikelen over AI en Publieke Diensten. Lees de andere artikelen hier.

Delen via: