De grote impact van Artificiële Intelligentie (AI) als systeemtechnologie op mens en maatschappij brengt een bijzondere verantwoordelijkheid met zich mee. Daarom wordt vanuit de werkgroep Mensgerichte AI naar manieren gezocht om samen met mensen te leren en te ontdekken wat de beste en meest wenselijke AI-oplossingen zijn. Dit geldt ook voor de juridische aspecten die een rol spelen bij de ontwikkeling en toepassing van AI.
De Nederlandse AI Coalitie (NL AIC) vindt het belangrijk dat het bedrijfsleven en organisaties zich optimaal kunnen voorbereiden op een thematiek die soms vrij complex is. De snelle ontwikkeling van AI in combinatie met de stand van zaken rond de AI-verordening levert voor veel ondernemers en organisaties vele vragen op. Er bestaan inmiddels veel wetten die van toepassing zijn op verschillende producten en diensten binnen het digitale domein. Denk bijvoorbeeld aan de Data Act, de DMA, de DSA, de CRA, de NIS II, de Auteurswet, de Databankwet en de AVG.
AI-verordening vanaf 1 augustus 2024 in werking
De EU (Europees Parlement, Lidstaten en Europese Commissie) heeft eind 2023 een politiek akkoord bereikt over de inhoud van de Europese AI-verordening, ook wel bekend als de AI Act, die de eerste AI-wetgeving in haar soort is. Inmiddels is de definitieve tekst bekend die door het Europees Parlement is aangenomen. De AI-verordening is op 12 juli 2024 gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie en treedt op 1 augustus 2024 in werking.
Wat betekent de verordening voor het bedrijfsleven en de ontwikkelaars van AI?
In samenwerking met het ministerie van Economische Zaken organiseert de Nederlandse AI Coalitie (NL AIC) samen met de regionale AI-hubs een roadshow over de AI-verordening. Kijk in de agendarubriek van de NL AIC website voor een overzicht van deze regionale informatiebijeenkomsten. Het doel van de roadshow is om AI-ontwikkelaars en AI-gebruikers te informeren over de AI-verordening, om de impact ervan te bespreken en best practices te delen op het gebied van regelgeving en implementatie. Er vinden presentaties plaats vanuit het ministerie van Economische Zaken en daarnaast is er ook voldoende gelegenheid om met elkaar in gesprek te gaan om ervaringen uit te wisselen en kennis te delen.
Wat is het doel van de AI-verordening?
Het doel van de wet is het bevorderen van de ontwikkeling en het gebruik van veilige en betrouwbare AI-systemen op de interne markt van de Europese Unie (EU) door zowel private als publieke partijen. Daarnaast is het doel de grondrechten van EU-burgers te beschermen en innovatie op het gebied van AI in Europa te stimuleren. Zo moeten bijvoorbeeld eerst de risico’s voor de grondrechten van mensen worden beoordeeld, voordat een AI-systeem met een hoog risico kan worden ingevoerd. Ten slotte zorgen de Europese regels voor een gelijk speelveld; ook niet-Europese aanbieders van AI-producten en -dienstverlening moeten hieraan voldoen als zij hun producten in de EU willen aanbieden.
De AI-verordening kent verschillende risiconiveaus
De AI-verordening gaat uit van verschillende risiconiveaus. Bij een onaanvaardbaar risico, zoals gedragsmanipulatie, worden AI-systemen geweerd. Voor systemen met een hoog risico gaan eisen en verplichtingen gelden als voorwaarde voor toegang tot de EU-markt. Hoog-risico AI systemen moeten onder andere geregistreerd worden in een EU-database. Verder gaan er transparantie-eisen gelden voor AI waar mensen mee in aanraking komen, zoals chatbots. Ook zijn er specifieke regels voor grote AI-modellen die voor verschillende doeleinden gebruikt kunnen worden. Voor AI-systemen die buiten bovengenoemde risicocategorieën vallen, gelden geen extra eisen en verplichtingen.
Handhaving
Nationale toezichthouders gaan controleren of er voldaan wordt aan de verboden, de eisen aan hoog-risico AI-systemen en de transparantie eisen. Daarnaast wordt er op Europees niveau een nieuwe toezichthouder opgericht, het Europese AI-bureau. Dit is een nieuwe toezichthoudende autoriteit voor toezicht en handhaving van AI-modellen voor algemene doeleinden en speelt daarnaast een sleutelrol bij de implementatie van de AI-verordening en breder AI-beleid. Kijk hier en hier voor meer informatie.
Planning implementatie AI-verordening
Vanaf de inwerkingtreding op 1 augustus 2024 wordt de AI-verordening gefaseerd van toepassing:
Februari 2025 | Bepalingen op verboden AI |
Augustus 2025 | Eisen voor AI-modellen voor algemene doeleinden (general purpose AI) |
Augustus 2026 | Eisen voor hoog-risico AI-toepassingen |
Augustus 2027 | Eisen voor AI die wordt ingebouwd in gereguleerde producten (hoog-risico AI-producten). Daarmee is de AI-verordening van toepassing voor alle nieuw ontwikkelde of aanzienlijk gewijzigde AI. |
Januari 2031 | Eisen aan grootschalige door EU aangewezen IT-systemen zijn van toepassing. Eisen voor hoog-risico AI worden ook van toepassing voor systemen die door overheden worden gebruikt en al vóór augustus 2026 in gebruik zijn genomen. |
Meer informatie
Interesse in meer informatie over de AI-verordening? Bezoek de website van het Ondernemersplein, van de digitale overheid of deze pagina van de EU. Deze worden regelmatig geactualiseerd.
Er is ook een compact overzicht beschikbaar van de wet – en regelgeving die betrekking heeft op digitale producten en diensten. Het is tevens mogelijk nader contact op te nemen met juridische experts die u kunnen helpen bij specifieke vraagstukken. Hier kunnen kosten aan verbonden zijn. Neem voor meer informatie contact op met Jos van der Wijst.
Interesse?
Wilt u meer informatie over de werkgroep Mensgerichte AI, het ELSA concept en de activiteiten, dan nodigen we u graag uit deze pagina te bezoeken.